|
· door Ronald Koekkoek en Marian Geurtsen · |
||
|
25
januari 2006 6
januari 2006 energie prestatie coëfficiënt strenger 13
oktober 2005 6
augustus 2002 |
Lage stookkosten, frisse lucht en warme voeten (vervolg) - 25 januari 2006 Een ongezond binnenklimaat is actueel. Pas stond er een artikel in het AD over mechanische ventilatiesystemen met warmteterugwinning in Vathorst, de Amersfoortse nieuwbouwwijk uit de jaren '90 . De krant schrijft dat een mechanisch warmteterugwinningssysteem stof en vuil kan verzamelen en zo gezondheidsklachten met zich mee kan brengen. Om deze reden is in de kersentuin geen warmteterugwinning toegepast, zoals wij onlangs schreven.Lees het artikel in het AD en hieronder ons commentaar op de gang van zaken bij aanleg en gebruik van wtw systemen. Niet fris De gezondheidsklachten van de bewoners worden daarom aan deze vervuilde systemen toegeschreven. In feite is ieder systeem waarbij de lucht niet direct binnenkomt gevoelig voor dit soort vervuiling. Als systemen slecht onderhouden worden, op halve kracht draaien of zelfs uitgezet worden omdat ze niet aansluiten bij de wensen van de bewoners gaat het binnenklimaat zienderogen achteruit met vochtophoping en schimmelvorming als gevolg. Dat gebeurt ook nog eens veel sneller in zeer goed geïsoleerde woningen. Ramen tegen elkaar open Vasthouden aan die energiebesparing bij gezondheidsproblemen is dan heel moeilijk omdat de keuze voor een bepaald ventilatiesysteem niet meer zo gemakkelijk terug te draaien is. Filters in wtw systemen werken echt alleen goed als ze regelmatig vervangen worden. Kijk maar hoe een webwinkel in wtw-filters het zegt. De gezondheid voorrang geven en resoluut de warmteterugwinningsunit weggooien en in plaats daarvan een simpele ventilator installeren is vaak niet mogelijk, omdat de aanvoerbuizen voor toevoer van frisse lucht al bij de bouw vast door de hele woning aangelegd zijn. Kersentuin Vaak zijn de keuzes van de projectontwikkelaar / architect /aannemer niet te sturen door (aanstaande) bewoners. Zoals we vaker gehoord hebben lijkt het dus ook hier in Vathorst uiteindelijk neer te komen slecht onderbouwde keuzes van de projectontwikkelaar en uiteindelijk een (gebrek aan) goede voorlichting. Ik denk dat je eraan toe kunt voegen dat er héél goed gezorgd moet worden voor regelmatig onderhoud en betere voorlichting om woningen in Vathorst leefbaar én energiezuing te houden.
|
LINKS |
|
Lage stookkosten, frisse lucht en warme voeten - 6 januari 2006 Je leeft in een lekker verwarmd huis, kookt en douchet en produceert al doende een hoop vocht, CO2 en afvalluchtjes, die je liefst ook weer zo snel mogelijk kwijt wilt raken. Maar met het kwijtraken van gebruikte lucht verlaat meestal ook veel nuttige warmte het huis. Een probleem dat ons zo'n zeven á acht jaar geleden al bezighield toen de kersentuin alleen nog maar uit tekst op papier bestond. De conclusie van destijds is nu nog steeds actueel: een goed geïsoleerde en kierdichte én bovendien gezonde woning bestaat niet zonder goede ventilatie. Om nu te voorkomen dat onnodig veel warmte het huis verlaat hebben we alle woningen in de kersentuin behalve goed geïsoleerde kierdichte buitenmuren ook vraaggestuurde gebalanceerde ventilatie zonder warmteterugwinning meegegeven. Gebalanceerd wil zeggen: de hoeveelheid lucht die het huis in wordt gezogen wordt normaal gesproken in evenwicht gehouden met de afgewerkte lucht die er uit wordt geblazen. Er mogen dus geen 'lekken' zijn waar het ventilatiesysteem geen invloed op heeft. Dat evenwicht wordt bereikt met name door een zeer goede kierdichtheid te combineren met precieze aansturing van alle ventilatieopeningen en de mechanische ventilator die de lucht afvoert. De luchtverplaatsing en het daarmee gepaard gaande energieverlies is dan niet meer dan nodig om een gezond binnenklimaat te houden. Vraaggestuurd betekent dat je als gebruiker van het systeem het systeem kunt beïnvloeden. Als basisgegeven voer je het aantal personen dat normaal gesproken in het huis aanwezig is in het systeem in. Zijn er op een bepaald moment meer mensen in huis dan normaal dan zet je de personenschakelaar wat hoger, waarmee je er indirect voor zorgt de roosters voor de aanvoer van verse lucht iets verder opengaan en de ventilator voor de afvoer van gebruikte lucht ook wat harder gaat draaien. Je kunt ook nog preciezer ingrijpen in het systeem door per geventileerde ruimte in huis te bepalen hoeveel er precies geventileerd moet worden op een bepaald uur van de dag. Je kunt dus aangeven hoeveel mensen er in een bepaalde ruimte in huis aanwezig zijn op een bepaald uur van een etmaal. 's Nachts kun je het systeem meer laten ventileren in de slaapkamers, overdag in de woonkamer of werkkamer. Als je niks instelt zorgt het systeem trouwens zelf altijd voor de minimaal noodzakelijke ventilatie. Er zijn ook manieren om nog meer energie te besparen door de opgewarmde lucht die het huis verlaat te gebruiken om de lucht die erin komt voor te verwarmen. Dat is gebalanceerde ventilatie mét warmteterugwinning. Tijdens de voorbereidingsfase heeft de kersentuin bewust niet gekozen voor ventilatie met warmteterugwinning vanwege een paar nadelen die aan de destijds beschikbare systemen kleefden: een ventilatiesysteem mét warmteterugwinning dat tijdens de voorbereidingen van de bouw tot de mogelijkheden behoorde was minder beïnvloedbaar door de bewoner en dus minder flexibel. Het open zetten van een raam zou dit bepaalde systeem al uit evenwicht kunnen brengen zonder dat daar iets aan te doen viel. Een raam moet je gewoon af en toe open kunnen zetten vonden we. Maar de doorslag heeft gegeven dat de aanvoerleidingen van de koele buitenlucht in een systeem met warmteterugwinning bij inpassing in een kersentuinwoning relatief lang zouden worden, met als gevolg een grote kans op vervuiling van de 'frisse' lucht in de aanvoerbuizen. Hierdoor zou je een soort Sick Building Syndroom kunnen krijgen en dat wilden we voorkomen, zelfs als dat extra warmteverlies kost. De ventilatieroosters van het geïnstalleerde systeem zijn in de gevel geplaatst en staan in direct contact met de buitenlucht. Er zijn dus geen aanvoerbuizen die vies kunnen worden.
Wat niet kan bij dit systeem is installatie van een mechanische afzuigkap. Je blaast het systeem er mee in de war als je er toch een installeert. Er zijn dan twee verschillende ventilatoren actief op twee verschillende plekken in huis en er wordt lucht verplaatst zonder dat het ventilatiesysteem invloed heeft op de hoeveelheden die de afzuigkap wegzuigt. De totale hoeveelheid verplaatste lucht is meestal groter dan nodig en de energiebesparing die het systeem normaal oplevert wordt voor een belangrijk deel tenietgedaan. Het doorbreken van de buitenzijde van de woning voor een extra gat bij de aanleg van een afzuigkap is onverstandig als je je huis gebalanceerd wilt ventileren. De Vereniging van Eigenaars van de Kersentuin die gaat over de buitenschil van alle woningen zal zo'n doorbreking in principe niet toestaan, met name vanwege het relatief grote rechtstreekse energieverlies door het lek (sterk verminderde kierdichtheid), en natuurlijk omdat goed functioneren van het energiebesparende ventilatiesysteem erdoor verhinderd wordt.
|
||
|
Energie
Prestatie Coëfficiënt strenger - 6 januari 2006
De Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) is een getal waarmee de energiezuinigheid van een woning kan worden aangegeven. Hoe kleiner het getal, hoe minder energieverlies er optreedt in de woning, en hoe energiezuiniger de woning is. Tot nu toe was een EPC van 1,0 vereist voor een nieuwbouwwoning. Vrom heeft de eisen aan de EPC nu flink opgeschroefd: per 1 januari 2006 voldoet een nieuwbouwwoning pas aan energie-eisen met een EPC van 0,8. Zie ook het bericht van SenterNovem. Toen de kersentuin op de tekentafel lag was een EPC van 1.1 nog gangbaar voor nieuwbouw. In 2000, nog ruim voor de bouw van de kersentuin is de geëiste EPC waarde 1,0 geworden. Uiteindelijk is in de kersentuin een gemiddelde EPC van minder dan 0,7 gerealiseerd over het gehele project van 94 woningen, waarbij aangetekend moet worden dat de zonnecellen (635 piekWatt per deelnemende woning aan elektriciteit uit zonne-energie) daarin nog niet zijn meegerekend. Inclusief zonnecellen is de gerealiseerde EPC dus nog lager.
|
||
|
Zonnepanelen en kilowatturen - 13 oktober 2005 Deze week hebben we berekend wat we met ons huishouden dit jaar gaan besparen op de elektriciteitsrekening vanwege de zonnepanelen. Die panelen doen het bij ons pas sinds begin januari 2005. We hebben dus een heel jaar zónder en nu iets meer dan driekwart jaar mét zonne-energie in de kersentuin gewoond. Tijd voor een tussenstand. Door de standen van de meter regelmatig op te schrijven en in Excel te verwerken hebben we de afgelopen twee jaar vrij goed inzicht gekregen in wat we gemiddeld aan elektriciteit verbruiken, per maand of iets gedetailleerder, per week. Soms houden we zelfs wel eens een tijdje vol om iedere dag de standen op te schrijven. De verschillen in de hoeveelheid zonne-energie per seizoen zijn mooi te zien.
Op alle data waarop we de meterstand niet hebben opgenomen hebben we gewerkt met gemiddelden over de periode tussen twee data waarop dat wel is gebeurd. Begin en eind van zo'n periode zijn waarheidsgetrouw, maar de periode zelf is een benadering. Die benaderingen zijn vrij grof, zeker als je per dag zou willen kijken. Als we het soms een tijdje wel dagelijks bijhouden zien we inderdaad veel grotere verschillen tussen individuele dagen. De gemiddelden vlakken dat dus enorm af. Hieronder zie je de maanden van 2004 (links en 2005 rechts naast elkaar. Het jaar 2004 is helemaal zonder zonne-energie en 2005 met. De cursieve gegevens zijn een prognose over de laatste drie maanden van dit jaar.
Dit jaar hebben we in de eerste drie kwartalen, dus tot 1 oktober, 1528 kilowattuur stroom van Eneco verbruikt. Met wat rekenwerk, waarbij we de wisseling naar het koude seizoen met minder zon en dus ook minder zonne'-energie evenwichtig laten meetellen, kunnen we toch met redelijke nauwkeurigheid voorspellen dat we begin januari 2006 - dus op de helft van het winterseizoen - zullen uitkomen in de buurt van de 2150 kilowattuur. In 2004 konden wij nog helemaal geen zonne-energie gebruiken en was ons jaarverbruik van 1 januari tot en met 31 december 2853 kilowattuur. Ten opzichte van 2004 is wat wij besparen zo'n 700 kilowattuur, dus ongeveer een kwart van onze totale rekening. Leuk is dat we kunnen zien dat in het 'warme' halfjaar (van 1 april tot 1 oktober) de besparing ten opzichte van vorige jaar zelfs ongeveer een derde is. In het 'koude' halfjaar is de besparing ongeveer een zesde tot misschien zelfs een vijfde. Wij hebben geen aparte zonnestroommeter, dus we kennen het totaal aan kilowatturen dat onze zonnepanelen opleveren niet. Ik ben benieuwd of het getal van 700 kilowattuur dat deze berekening oplevert en wat dus eigenlijk het aantal kilowattuur is dat we in vergelijking met het jaar zonder zonne-energie niet meer van Eneco betrekken in de buurt komt van wat de zonnepanelen in de praktijk zouden moeten kunnen opbrengen. Zonder opbrengstmeter is het niet precies te maken, omdat we zelf dit jaar misschien meer of minder zuinig zijn geworden met elektriciteit ten opzichte van vorig jaar. Het resultaat voor je eigen elektriciteitsrekening blijft erg relatief en individueel bepaald omdat er veel variabelen in het spel zijn: wel of geen terugstroommeter (bij ons nog niet); wel of niet overdag en / of 's avonds thuiswerken achter de computer (bij ons veel het geval); wel of geen nieuwe apparatuur bijgekocht en hoe vaak je die gebruikt hebt dit jaar (bij ons was dat een nieuwe inductiekookplaat ter vervanging van een tien jaar oude); al of niet blijvende gedragsveranderingen met belangrijke stroomgebruikende apparaten gedurende het jaar; meer of minder thuis koken. Dat laatste legt trouwens relatief erg veel gewicht in de schaal: als we een dag niet thuis koken 'missen' we gelijk zo'n 2 tot 3 kilowattuur in de spreadsheet. De totale hoeveelheid kilowattuur op een dag hangt heel erg af van de duur van het koken! Je kunt de getallen dus niet zonder meer doortrekken naar elke woning in de kersentuin waar zonnepanelen op liggen. Wordt vervolgd...
|
||
|
Energie in cijfers? - 6 augustus 2002 Wil je weten hoeveel energie een gemiddeld Nederlands huishouden de laatste jaren gebruikt? Kijk dan hier. En dan wil je natuurlijk ook graag weten wat de verwachting is voor het gemiddeld energieverbruik van een woning in de kersentuin? Dat dácht ik al. Er is - zoals je misschien al had voorzien - nog geen kant en klaar lijstje te geven met wat je jaarlijks aan je energierekening kwijt zult zijn voor een woning in de kersentuin, maar er is wel onderzoek gedaan in de voorbereidingsfase naar de te verwachten 'prestatie' van de kersentuin op het gebied van energie. Er valt dus wel iets over te zeggen, maar verwacht geen concrete cijfers die in alle gevallen gelden, maar eerder gemiddelden, die in de praktijk ook best nog wat zouden kunnen tegenvallen. Theorie 1 Gebruik niet meer
energie dan nodig. 2 Bespaar bij de bron. 3 Beperk zo veel
mogelijk het energieverlies bij transport en gebruik. EPC van 0,7 In de voorbereidingsfase van de kersentuin zijn door onderzoeksbureau Ecofys de mogelijke bronnen van duurzame en minder duurzame energie en alle mogelijke besparingsmogelijkheden op een rij gezet, niet alleen met het oog op vermindering van de EPC waarde. Het bureau heeft een advies uitgebracht waarin staat welke combinatie van energieaspecten optimaal zou kunnen passen bij de kersentuin. Dat wil zeggen, er is gezocht naar de gunstigste combinatie van één of meer energiebronnen en alle mogelijke energiebesparingsmethoden volgens de door ons geformuleerde uitgangspunten, rekening houdend met een groot aantal zaken waar maar beperkt invloed op valt uit te oefenen, zoals de positie van de kersentuin binnen Leidsche Rijn, de positionering ten opzichte van de zon, de vorm van de architectuur, invloed van hoge gebouwen in de buurt, de manier van elektriciteitsopwekking voor Leidsche Rijn, om er maar een paar te noemen. In het advies zijn dus op een meer integrale wijze positieve en negatieve aspecten van te verwachten energieverbruik, energieopwekking aan de bron en energieverlies bij transport en gebruik in de woning meegenomen. Daarnaast is gelet op de te verwachten investeringen en periodiek terugkerende kosten die een bepaalde variant met zich mee zou brengen. Warmtelevering Nieuwbouwwoningen in Leidsche Rijn worden dus voorzien van energie via het warmtenet. Even nog voor degenen die net dat kleine extra beetje dóórdenken: heel goed geconcludeerd! Inderdaad, in de kersentuin is er géén gas, want geen enkele nieuwbouwwoning in Leidsche Rijn wordt op het gasnet aangesloten. Dat wordt dus koken op elektriciteit. En waarschijnlijk nieuwe pannen kopen als je nu gas gewend bent... Maar ook: er staat geen cv ketel in je huis. Die ruimte op zolder heb je dus over. Actieve zonne-energie Daarmee wordt de EPC-waarde verder teruggedrongen. Volgens de prognose van Ecofys uit 1998 kan zelfs de nul-waarde, waarbij een zogenaamde nulenergiebalans voor de woning ontstaat, worden bereikt bij ongeveer 49m2 PV per woning (berekend over toen nog 80 woningen in een iets afwijkende samenstelling), tegen weliswaar hoge kosten. Een nulenergiebalans woning is een 'nulenergie woning' of 'energieneutrale woning': de woning levert gemiddeld net zoveel energie op als de woning gemiddeld aan energie verbruikt. Zomers produceer je meer dan je gebruikt; dan lever je elektriciteit aan het net. 's Winters is het precies andersom, dan betrek je juist elektriciteit uit het net. Dit nulenergie-concept is een toekomstperspectief, dat waarschijnlijk pas op langere termijn haalbaar is. Voorlopig gaan we daarom uit van een realistische perspectief waarin wel toepassing van PV is meegenomen, maar niet zoveel dat je op woningen met een nulenergiebalans uitkomt. Dat perspectief stuurt aan op een haalbare EPC-waarde van 0,5. Er zijn omstandigheden
denkbaar die de toekomst dichterbij kunnen halen. Waarschijnlijk kan in de
nabije toekomst al met minder oppervlak aan PV cellen meer energie worden
opgewekt, zodat de getallen wat gunstiger worden. En zoals gezegd
worden PV panelen steeds goedkoper. Op dit moment kost een PV eenheid van
ongeveer een vierkante meter ongeveer EUR 450. Energieverbruikprognose de kersentuin Grote cijfers
Het primair energieverbruik in het totale project ligt rond de 3000 GJ/j en de CO2 emissie rond de 175 ton/j. Voor nulenergiebalans is dus nodig 3950 m2 PV d.w.z. 49 m2 per woning. Voor een nulemissiebalans is nodig 3070m2 PV, d.w.z. 38m2 per woning. Deze berekening is gemaakt op een projectomvang van 80 woningen (60 grondgebonden en 20 gestapelde woningen), die in een later stadium nog is veranderd en uiteindelijk tot de huidige omvang van 93 woningen (62 grondgebonden en 31 gestapelde woningen) heeft geleid. Ter (grove) vergelijking: het grootste zonnedak ter wereld op de Floriade telt 19.000 zonnepanelen, heeft een oppervlak van 30.000m2 en is volgens Nuon goed voor de totale elektriciteitsbehoefte van ongeveer 400 huishoudens. Wie het verschil ziet mag het zeggen!
Ronald Koekkoek Literatuur: |
Dat de
ventilatieopeningen van het systeem in de gevel zitten is ook een nadeel:
er komt soms behoorlijk wat koude lucht de woning binnen als de roosters
wat verder openstaan. Als je daar recht onder zit kun je de koude lucht
goed voelen. Maar ook dit nadeel kun je omzeilen door bijvoorbeeld één
rooster tijdelijk dicht te zetten op de plek waar je er last van hebt. Het
systeem compenseert dat zelf door op een andere plek in huis een of meer
roosters wat verder open te zetten zodat de ventilatie in het gehele huis
per saldo op peil blijft. De verse lucht komt dus ergens anders naar
binnen, waar je er niet direct last van hebt. Het rooster dat is
dichtgezet zal na een aantal uren vanzelf weer mee gaan ventileren, want
het is natuurlijk niet gezond om er één continu helemaal dicht te
houden.
De
tabellen zijn uittreksels uit de spreadsheet die we bijhouden. Je ziet
alle meetdagen (in rood) en alle laatste dagen van de maanden gedurende
de afgelopen twee jaar. Doordeweekse dagen zijn
lichtgeel en weekenddagen wit.
