· door Ronald Koekkoek en Marian Geurtsen · · MMIV KAL aprilis VI |
||
· LINKS · folder over Romeinse wachttoren Historische verenging Vleuten, De Meern en Haarzuilens volg het onderzoek naar het romeinse schip |
||
6 april 2004 3
april 2004 25 februari 2004 6 oktober 2003 2
oktober 2003 28 mei 2003 5 februari 2003 25
november 2002 12
november 2002 7
november 2002 |
Eerste dode door geweld in Parkwijk - 6 april 1004 De opgravingen op wat nu de kruising van de HOV-baan en de
Rijn-Kennemerlandlaan is, richtten zich vooral op de middeleeuwse
nederzetting: een boerderij, waterputten, afvalkuilen en veel paalgaten
waar woningen gestaan kunnen hebben. Tijdens deze opgraving, die al in 1999
plaatsvond, werd ook een skelet gevonden. Het conserveren en dateren van
het skelet is vakwerk dat niet op de archeologische vindplaats zelf gedaan
kan worden, dus daarvoor werd het overgebracht naar het Archeologisch en
Bouwhistorisch Centrum van de gemeente Utrecht. Tjeerd Pot, vrijwilliger
in het laboratorium, heeft het skelet onderzocht. Waarschijnlijk is het
van een man geweest van rond de 40 jaar oud, die ergens tussen 1500 en
2500 jaar geleden is vermoord door een aantal klappen op zijn achterhoofd.
Aangezien er in het landschap geen sporen waren van een graf, lijkt het
erop dat de Rijn hem heeft meegenomen en aan wal gespoeld, en vervolgens
liefdevol bedekt met een laag zand. Tweede Romeinse weg ontdekt - 3 april 2004 Bij de aanleg van een duiker tussen de twee waterplassen in Veldhuizen,
vlakbij de vondst van het Romeinse schip en de Romeinse limesweg, is een
tweede weg ontdekt. Archeologen vonden een kistconstructie van elzen- en
eikenhout met vlechtwerkmatten, die samen de constructie van de weg
gedragen hebben. Erik Graafstal, de stadsarcheoloog, gaat ervan uit dat
het een soort omleggingsweg betreft, door de Romeinen aangelegd rond 200
na Christus. De oorspronkelijke weg, aangelegd rond 100 en 125 na
Christus, was onbegaanbaar geworden doordat de Rijn steeds van loop
veranderde. De vondst is belangrijk voor de reconstructie van de strijd
die de Romeinen tussen 80 en 250 na Christus gevoerd hebben met de rivier
om de weg begaanbaar te houden. Romeinse schoenenmode - 25 februari 2004 Het Romeinse schip van Leidsche Rijn is verdwenen, en de website van het schip is gestopt met nieuws melden, maar het onderzoek naar het schip gaat gewoon door. Onlangs zijn de schoenen van de schipper en zijn metgezel/ vrouw onderzocht. En wat blijkt? Ze hadden hun zondagse schoenen bij zich. Schoenen die in de mode waren tussen 180 en 200 na Christus. Wat zouden ze ermee gedaan hebben? Was er gelegenheid om uit te gaan in de dorpen of de castella langs de rivier? Nog groter Romeins schip in Woerden - 6 oktober 2003 In Woerden wordt op dit moment hard gewerkt aan de opgraving van -
jawel - een Romeins schip. Groter dan het eerste schip dat in Leidsche Rijn
is opgegraven en
uniek, zeggen de berichten. Het schip 'Woerden-7' is 4,70 m breed en
heeft een geschatte lengte van tussen de 30 en 35 meter. Daarmee is het
ongeveer even groot als het tweede
schip dat in juni in Leidsche Rijn is aangetroffen en meteen weer
ondergedekt, op steenworp afstand van het eerste schip in Leidsche Rijn.
Of dit tweede schip ook opgegraven zal worden, is nog niet bekend. 't Zand heeft Romeinse wachttoren nummer vier - 2 oktober 2003 Archeologen hebben bij proefonderzoek in de nieuwe bouwlocatie 't Zand opnieuw zeer gave resten van een Romeinse wachttoren gevonden. Meer over deze vondst op de website van Leidsche Rijn. Afgelopen woensdag zijn de resten van deze wachttoren alweer ondergedekt. Hij hoeft niet opgegraven te worden omdat op deze plek geen bebouwing zal komen. De resten liggen in het toekomstig Zandpark, waar ook de schoorsteen staat en het kindercluster 't Zand gaat komen. De eerste wachttoren in Leidsche Rijn werd ongeveer een jaar geleden ontdekt en leverde een heel nieuw beeld op van de grensbewaking van het Romeinse Rijk. Tot dan toe werd gedacht dat de grens alleen bewaakt werd vanuit de castella, die zo'n 10 kilometer van elkaar vandaan liggen. Nu blijken er tussen de romeinse forten nog wachttorens gestaan te hebben, zo dicht bij elkaar dat je vanuit de ene toren precies de andere nog kon zien en met rooksignalen kon bereiken. Zo kunnen zowel de grensweg als de rivier in hun geheel in de gaten worden gehouden. Was dat nodig dan? Waren die Batavieren aan de andere kant van de grens zo gevaarlijk? Voor wie nog het beeld heeft dat de beschaafde Romeinen aan de zuidkant van de rivier het land cultiveerden terwijl aan de noordkant van de Rijn de Batavieren hun kans afwachten om in grote hordes op te rukken: nee, van de overkant van de rivier hadden de Romeinen weinig te vrezen. En net zomin is de zuidoever van de rivier gecultiveerd geweest, afgezien van een smalle strook waar het land iets hoger lag en waar de castella en bijbehorende dorpjes zijn ontstaan. Het land aan beide kanten van de Rijn bestond in de eerste eeuw na Christus uit moeras, onbegaanbaar en onleefbaar voor zowel Romeinen als Batavieren. De rivier zelf was de enige mogelijkheid om door het land heen te komen, althans, totdat de Romeinen het plan opnamen om een weg aan te leggen langs de rivier. Overmoedig of naïef? Ze hadden er in ieder geval veel moeite mee om deze weg in stand te houden, blijkt uit de opgravingen in Veldhuizen. De weg was aangelegd op een dijk verstevigd met basaltblokken (zichtbaar op de foto). Niet alleen om de weg te beschermen tegen de rivier, maar ook om te voorkomen dat de weg zou verzakken in het moerassige gebied. Hoewel de weg nog in de tijd van keizer Trajanus (ca. 100 n.C.) helemaal opnieuw was gebouwd, zijn er reparaties zichtbaar aan het dijklichaam uit de tijd van keizer Hadrianus (122 n.C.). Zelf eens reizen langs de Romeinse weg? Op www.teleacnot.nl staat een fietsroute van Xanten naar Katwijk aan Zee. |
|
Romein in zicht! - 28 mei 2003 We dachten dat we wel wat gewend waren van de bouwplaats, maar nog veel modderiger werden we op de archeologische opgraving waar in het afgelopen weekend het Romeinse schip, de weg en de wachttoren te bezichtigen waren. Het schip ligt er mooi bij. Alle details zijn te zien: van de ijzeren nagels waarmee de planken over elkaar heen vastgenageld zijn tot de brandsporen op de plek waar een kookplaats geweest moet zijn. En het schip ziet er zo gaaf uit, alsof je het alleen maar even naar open water hoeft te slepen om er weer mee te kunnen varen. Het lijkt niet ouder dan honderd jaar, maar het heeft wel meer dan 1800 jaar
onder de grond gelegen. Je stelt je voor hoe het schip vergaan is - in een storm? - hoe de schipper
en zijn maat - zijn vrouw? - zich hebben kunnen redden. Op de weg
langs de rivier staan ze nog te trillen omdat ze zelf dan wel gered zijn, maar
hun schip verdwijnt snel onder water. En met dat schip ook hun middelen van bestaan,
de dure gereedschappen, de potten die ze nog uit Zuid-Duitsland meegenomen
hadden. Hier op deze plek heeft de rivier gestroomd. Hier hebben mensen gevaren, de Rijn op en af. Hier hebben mensen over de weg gereisd, op weg naar onbekend land, of juist terug naar familie en vrienden. Hier hebben mensen wacht gelopen, geleefd, liefgehad en gevochten, zich verveeld en plezier gemaakt, achttien eeuwen geleden. Terwijl in de tent bij het schip drommen mensen langs de hekken lopen, doe ik mijn best om even verderop niet in de modder weg te zakken en ondertussen te horen wat Erik Graafstal staat te vertellen bij een andere put. Nog maar een paar dagen geleden is hier eindelijk de Romeinse weg gevonden waar zo lang naar is gezocht. Door het vuur waarmee Erik Graafstal vertelt, de stadsarcheoloog van Utrecht, krijg je vanzelf ontzag voor de brokken steen en de kleurverschillen in de grond, die je anders nooit opgevallen zouden zijn, maar nu bewijzen blijken te zijn dat hier de "A 12 van het Romeinse rijk" ligt. Over deze route is zoveel eeuwen geleden keizer Hadrianus gereisd op weg naar Brittannica. De Romeinen hadden toen al door dat gewoon een hoop stenen neerleggen niet genoeg was om in de venige bodem van Holland een weg aan te leggen. Een compleet dijklichaam is er aangelegd; de houten beschoeiing die de weg moest beschermen tegen de rivier ligt er nog. Zelfs heipalen werden gebruikt om de dijk bijeen te houden. Hoe zou een Romeinse heimachine eruit gezien hebben?
Tussen de bedrijven door ben ik nog getuige van een modeshow van militaire uitrustingen, die gehouden wordt door een paar Romeinse soldaten onder de barse leiding van een centurion. In ons deel van het land zullen zeer waarschijnlijk alleen maar hulpsoldaten gevestigd geweest zijn en geen echte Romeinen. Verschil moet er zijn: deze hulpsoldaten moeten het doen met een verouderde uitrusting en minder soldij. Maar bij het eten tellen andere wetten en roept de centurion vergeefs dat hij recht heeft op meer vlees dan de anderen.
Meer over de opgraving van het Romeinse schip in Veldhuizen kun je vinden op de website van Leidsche Rijn en in het Utrechts Nieuwsblad; maar het schip heeft ook een eigen website van het NISA, met een weekjournaal, webcams, de geschiedenis van de opgraving en veel foto's van alle vondsten. tekst: Marian, foto's: Ronald, 25 mei 2003 |
||
Romeins museum in Leidsche Rijn? - 5 februari 2003 Er moet een museum komen voor de Romeinse geschiedenis van Leidsche Rijn. Zo zegt de woordvoerder van de "Historische vereniging Vleuten, De Meern en Haarzuilens" in het Utrechts Nieuwsblad. Zie hieronder voor onze archeologische berichtjes over de Romeinse bewoners van Leidsche Rijn rond het begin van onze jaartelling. |
||
Je slaapt naast een Romein in de 'hortus cerasi' - 25 november 2002 Er is enorm veel archeologie in Leidsche Rijn. Recent zijn nog resten van een Romeinse wachttoren en eerder dit jaar een aanlegplaats mét schip gevonden, vlak bij Vleuten. Maar wist je dat ook heel dichtbij de kersentuin, op hemelsbreed nog geen 200 meter van de bouwplaats, ooit Romeinen zich te rusten moeten hebben gelegd in hun castellum langs de limes, de grens van het Romeinse rijk? Het kan zelfs nóg dichterbij: Wist je dat je in de kersentuin (hortus cerasi) straks vredig kunt slapen op een steenworp afstand van een twintig eeuwen geleden gestorven Romein? Je hebt hem vast al wel gezien: die bocht in de weg langs de kersentuin met de apart liggende rijbanen, de Langerakbaan naar de rotonde op 't Zand. Even afgezien van de apart liggende rijbanen - het waarom daarvan is ons ook nog steeds een raadsel - is het apart dat de Langerakbaan niet ten zuiden van de Groenedijk aansluit op de castellumlaan. Dat de weg de Groenedijk kruist en een ruime bocht maakt ter hoogte van de kersentuin is geen ontwerpgrapje van de stedenbouwkundige en heeft ook niet direct te maken met problemen met onteigening van de grond. De rotonde op het zand ligt noordelijker dan je logischerwijs misschien zou verwachten om een belangwekkende archeologische vindplaats niet verder te verstoren. Er heeft een Romeins castellum ofwel een versterkte legerplaats gelegen net ten zuiden van de aansluiting van de Groenedijk op de Castellumlaan. In de plannen voor Leidsche Rijn is ervoor gekozen om zowel het castellum als de omliggende archeologie zoveel mogelijk te sparen voor het nageslacht.
Die vindplaats van het castellum op de Hoge Woerd, net ten noorden van De Meern is niet nieuw: er is al voor het eerst naar gegraven in de jaren dertig van de negentiende (!) eeuw. De vindplaats is dus al lang bekend en er is niet altijd even voorzichtig mee omgesprongen als nu het geval is. Er is nog niet zo erg lang geleden zelfs een nieuw huis gebouwd op de plaats van dit castellum en de castellumlaan, de uitvalsweg van de Meern in noordelijke richting ligt er ook al langer. Ook in de directe omgeving zijn in de twintigste eeuw huizen gebouwd (rechtsboven op de plattegrond hieronder).
Er mag dan volop nieuwbouw gepleegd worden in Leidsche Rijn, we zijn dus beslist niet de eerste bewoners. Het hele gebied tussen Utrecht, Vleuten en De Meern, kortom het stroomgebied van de oude Leidse Rijn is een vindplaats van met name Romeinse bewoning en bebouwing. Daarom onder andere hebben we in Parkwijk een groot archeologisch park en een klein archeologisch park. Het is ook niet het enige castellum geweest in de buurt. Ze lagen op regelmatige afstand van elkaar langs de rivier op 8 kilometer van elkaar. Er heeft bijvoorbeeld ook een castellum gelegen op de plek waar nu de Domkerk staat. (De plaatsnaam Utrecht komt overigens van het Latijnse woord Trajectum, dat doorwaadbare plaats betekent, en stamt uit de tijd dat Utrecht een Romeinse legerplaats was). Naast de castella waar de soldaten woonden, waren er waarschijnlijk wegdorpen waar inheemse handels- en ambachtslieden woonden, en misschien zijn er ook wel wat villa's van Romeinse herenboeren geweest. Een indruk van het leven rond een castellum langs de rivier kun je krijgen op de website van het Limburgs Museum (kijk verder). Overigens lagen deze Romeinse legerplaatsen allemaal ten zuiden van de Rijn. De Rijn zelf heeft in de twintig eeuwen na de Romeinen allerlei veranderingen ondergaan. De laatste verandering in onze buurt is de kanalisering in het begin van de twintigste eeuw geweest. Hij is dus inmiddels ook een stuk opgeschoven! Een virtuele rondleiding door een Romeins villa-complex kun je krijgen op de pagina van de villa van Hechingen-Stein in Duitsland (kijk hier). Natuurlijk was Nederland voor de Romeinen maar een dunbevolkte uithoek waar niet alle staaltjes van de Romeinse woningbouw van pas gekomen zullen zijn. Maar iets verder van onze klei vandaan hadden de Romeinen brede ideeën over sociale woningbouw. De rijkelui in de stad woonden in een domus (kijk hier voor een rondleiding door een stads huis ). Maar voor het gewone volk kenden de Romeinen al gestapelde bouw. En ruim 2000 jaar vóór de ineenstorting van het WTC had keizer Augustus (Romeins keizer van 27 voor Christus tot 9 na Christus) bepaald dat een flat niet hoger mocht zijn dan twintig meter, want als ze daarboven uit staken, was er veel te veel gevaar voor... juist ja: brand en instorting. Tja, wat doen wíj nu eigenlijk met die wijsheid vandaag de dag? Antwoord: de kersentuin is op zijn hoogste punt - dat is gemeten aan de binnenkant van de nok van KGS 52 en 53 - precies 16,32 meter hoog. De architect is dus netjes binnen de Romeinse hoogbouw-'limes' gebleven! |
||
Hoe slaapt het op de limes? - 12 november 2002 De wereldvondst die een paar weken geleden in Leidsche Rijn het licht zag is afgelopen zaterdag druk bezocht. Zo'n 2000 mensen waren geïnteresseerd in de pas opgegraven Romeinse wachttoren, de oudste in zijn soort in heel Europa. De noordelijke grens van het Romeinse rijk, de 'limes' werd ermee bewaakt, en naar nu blijkt stond er om de 800 meter een. Daaruit kunnen de archeologen concluderen dat de Rijn veel strenger bewaakt werd dan tot nu toe werd gedacht. Waren er ook meer aanvallers en
indringers dan er tot nu toe gedacht werd? En slaap je dan eigenlijk
nog wel rustig als Romein? In het
UN komt de opgetogen Utrechtse archeoloog Erik Graafstal aan het
woord over dit laatste heikele punt. foto's wachttoren: Utrechts
Nieuwsblad |
||
Romeinse vondst - 7 november 2002 Er is de afgelopen jaren in Leidsche
Rijn veel activiteit van archeologen geweest. Als er ergens gebouwd
gaat worden krijgen zij eerst de kans om de bodem te doorzoeken op
resten van vroegere bewoning in het gebied. En die bewoning is er
volop geweest. Er worden vooral veel Romeinse resten gevonden. |